Ben jij wel goed wijs?

Na het lezen van Joke Propers nieuwsbrief ben ik verheugd in een oud document gedoken waarin ik het belang en de betekenis van kunsteducatie heb verwoord als uitgangspunt voor de lessen die we voor het primair onderwijs ontwikkelden.
Kunst, jeugdliteratuur, taal en media werden met elkaar verweven onder de noemer cultuureducatie met als titel 'Ben jij wel goed wijs?'
Het kwam dicht bij het pamflet van Elliot Eisner (zie Nieuwsbrief van Joke) met daarop tien lessen die leerlingen leren van kunst.
Nieuwsgierig naar de nieuwsbrieven van Joke? Mail haar om je aan te melden.

 

Een boeiend boek over kijken naar kunst

 

Media + Taal + Cultuur + Educatie
Door middel van actieve deelname aan kunst en cultuur kunnen kinderen hun talenten ontdekken en ontplooien. Bovendien helpt het kinderen de leerprestaties op school te verbeteren.

Kunst en cultureel erfgoed dragen bij aan de identiteitsbeleving en de persoonlijke expressie en spelen een rol bij integratie en emancipatie van verschillende bevolkingsgroepen. Het is daarom essentieel dat leerlingen al op school kennismaken met kunst en cultuur.

Op basis van gecombineerde praktijk- en theorielessen met een cyclus van receptie, productie en reflectie krijgen de leerlingen inzicht in de werking van kunst, beeldcultuur, cultureel erfgoed en media.

Cultuureducatie draagt niet alleen bij aan het vermogen om van kunst en literatuur  te genieten, maar ook aan het ontwikkelen van verschillende competenties zoals mediawijsheid.

Het ontwikkelen van mediawijsheid is enerzijds een op zich zelfstaande vorm om kinderen voor te bereiden op participatie in de gemedialiseerde wereld, anderzijds kan die ontwikkeling voorbereid worden door middel van kunstzinnig leren kijken, lezen, denken, filosoferen en literaire teksten en kunst te produceren. Daarmee wordt gewerkt aan multiperspectiviteit en dat leidt tot een ontvankelijke houding en dat is precies wat nodig is om kennis, houding en vaardigheden m.b.t. (media)wijsheid te ontwikkelen.
Niet voor niets wordt op landelijk niveau mediawijsheid gekoppeld aan Kunst en Cultuur.

Zie ook: Cultuurnetwerk: Media + Kunst + Educatie. (Cultuurnetwerk is in 2012 gefuseerd met Kunstfactor tot LKCA, www.lkca.nl )

Uit eigen werk voor CODA en de brede scholen in Apeldoorn: 'CODA en mediawijsheid' 2010

 

Lie Belleke is geboren

Lie Belleke is op 1 juni gepresenteerd door de auteur Inge Strijker en de illustrator Marian Hage.
Dit prentenboek voor peuters en kleuters is het resultaat van een schrijfwedstrijd van Atelier Acht. De opdracht was een verhaal bij de al bestaande prenten van Marian te maken.
Inge heeft deze wedstrijd gewonnen met een origineel stapelverhaal en een verhaallijn op rijm. Op aangename wijze nemen tekst en illustraties kinderen mee in de gebeurtenissen. Spelenderwijs wordt daarmee verbeeldingskracht aangeboord.

Het beestje, nog maar net geboren, gaat op zoek. Ze wil weten wie ze is. Gaandeweg stapelen vaardigheden zich op en groeit het besef dat er meer moet zijn. In een hartverwarmend hoogtepunt ontdekt ze wat dat is.

Tijdens de presentatie van het boek vertelde Inge wat aan het verhaal vooraf ging terwijl Marian ter plekke de daarbij behorende illustratie maakte die levensgroot op de muur geprojecteerd werd.

Ik mag deze proloog hier publiceren:

 

Het begin

De familie Belle
Hield enorm van feestjes
’t Was een vrolijk stel
’t Waren feestjes beestjes

Op een dag was er een fuif
’t Was bij de bonte specht
Moeder Belle wilde niet gaan
Ze had net een ei gelegd

Ik moet iets verzinnen
Iets handigs voor mijn ei
Mijn ei moet zeker met me mee
Het kan niet zonder mij

Pappa Belle die van zichzelf
Wat vindingrijker was
Had een idee en stopte ’t ei
In mamma Belles’ tas

De ouders en de kinderen Belle,
Pieter, Anna, Karin
Vlogen ’s middags naar het feest
Ze hadden zoveel zin

Het feest was in een eikenboom
En bovenin de top
Hing mammaatje aan een tak
Haar handtas met het eitje op

 

Het was weer bal, zoals altijd
Een gaai had gein met Karin
Een sijs had sjans met Anna Belle
En Pieter kreeg een suikerspin









Maar toen… opeens gebeurde het
Een uil die vroeg naar huis wou gaan
Slingerde van ’t feestje weg
En botste tegen ‘t tasje aan

De tas kreeg nu een zwieper
En draaide om de tak
Net in een notendop
Viel ’t eitje met een smak

Niemand die het drama zag
Ze feestten argeloos
Ze zongen en ze dansten
Die middag nog een poos

Mamma Belle nam haar tas
Aan ’t einde van de dag
Ze was vermoeid , zag daarom niet
Dat ‘t ei er niet meer lag

Vervolgens vlogen ze naar huis
Mamma Belle genoot
Ze zei nog:
morgen wordt een mooie dag
Zie, de hemel kleurt al rood

 En dan, de volgende ochtend begint het verhaal van Lie Belleke.
Inkijk exemplaar

 

 

Opening expositie Vilt & papier op 2 mei

 

Tijdens de goed bezochte opening toont de Commissie Kijk Wijhe met enige trots het werk van Adrie Jongsma en Luis Acosta. Een bijzondere expositie waar nooit eerder tentoongesteld werk te zien is. Enkele objecten behouden een unieke status omdat ze slechts eenmaal vervaardigd zijn.

Vilt
Adrie maakt exclusieve kleding, hoeden, accessoires, kamerschermen en wandkleden die onder de naam Fulfilled verkocht worden in de winkel Bijzonder-heden in Zwolle.
Niet alleen Zwolle heeft bijzonderheden, het gemeentehuis heeft dat nu ook. Speciaal voor deze expositie ontwierp en maakte Adrie een aantal autonome werkstukken zoals wandpanelen en een oogstrelend groot transparant doek dat als een baldakijn in de lucht 'zweeft'.


De gemeente heeft er speciaal een aantal kabels voor willen aanbrengen.
'Het was heel spannend dit te maken. Het werken met geverfde wol voelt als het maken van een schilderij. Maar, vilt maken is eenmalig, het resultaat is niet retoucheerbaar zoals een schilderij.'

Papier
Luis Acosta werkt met papier alsof het  textiel is en doet dat op  basis van Argentijnse textiele tradities. Hij toont in deze expositie naast moderne kleurrijke sieraden een serie wandobjecten die door herhaling van vormen, kleuren en lagen op vlechtwerken lijken.
In de expositie liggen een armband en een collier die nog niet eerder tentoongesteld zijn en die, omdat het maken ervan heel bewerkelijk was, de enige exemplaren in deze vorm blijven.
Acosta heeft op verschillende plaatsen in de wereld exposities en vaak gelijktijdig. Hij kan dus lang niet bij elke opening aanwezig zijn en dat maakte het des te feestelijker dat hij er in Wijhe wel bij was.





Van de vijf exposities die KIJK Wijhe op haar naam heeft staan, heeft Ids Zandleven van Atelier Acht er vier geopend en deed dat ook dit keer met respect en bewondering voor de kunstenaars.

 
De expositie is tot 29 augustus te zien van maandag tot en met vrijdag van 9.00 tot 12.00 uur.
Gemeentehuis, Raadhuisplein 1 in Wijhe.
www.kijkwijhe.nl

Een week Noord Nederland

 

Drenthe Friesland Groningen

februari 2014

 

Omdat we de omgeving goed wilden zien hebben we de  snelwegen genegeerd en onze doelen steeds via binnenwegen bereikt. De Brinkdorpen en de Lintdorpen langs de kanalen. De boerderijen, de piepkleine huisjes tegenover de statige kop-hals-rompboerderijen. Het landschap, van besloten in de wolden tot uitgestrekte verten. De vele schapen, de zonnestralen in het bos, de kanalen. Bijzondere sfeerbeelden met allemaal een eigen verhaal.

 

In Drenthe sloot het landschap, met  restanten sneeuw, perfect aan op een bezoek aan het hunebeddencentrum in Borger. Een beetje het einde van de ijstijd. Het was wel een openbaring dat de geschiedenislessen op de basisschool(lagere school) in de jaren 50 overtuigender waren van de feiten rond de hunebeddentijd dan de bijschriften in het hunebeddencentrum. In feite is er maar weinig bekend en klinkt overal de twijfel door met woorden als 'vermoedelijk, waarschijnlijk'  en 'wordt aangenomen dat...'

In Drenthe liepen we in de voetsporen van Vincent van Gogh. Hij is in 1883 met de trekschuit over de Vaart  van Hoogeveen naar Nieuw-Amsterdam gekomen en verbleef twee maanden in het logement Scholte.

We hebber er een korte, mooi gemaakte film gezien waarin de schoonheid van het landschap zo tot zijn recht komt dat we snappen dat Vincent daar voor viel: 'Drenthe inspireert mij tot een levenlang schilderen. Ik heb mijn bestemming gevonden'

Dat hij slechts twee maanden bleef, had te maken met geldgebrek. Veel werk uit die periode heeft hij achtergelaten en werd door niemand herkend als kunst.

Wij hebben heerlijk in het logement  'Het Van Gogh Huis' gegeten.

 

Dan de musea. Het Drents museum met de expositie 'zoektocht naar Schoonheid' met schetsboeken van o.a. Piet Mondriaan, Jan Sluijters, Jan Toorop geven een kijkje in de keuken van de kunstenaars. Veel schetsen zijn voorzien van aantekeningen over bijvoorbeeld de kleur. Toevallig was het de eerste dag van de grote Mummieoverzichtsexpositie, even kijken dus. Heel bijzonder, hoe mummies met diverse  'overlevingstechnieken' mooi bewaard zijn gebleven.

 

Dat bracht ons later op de dag bij de vindplaats van het beroemde meisje van Yde. Naast de enorme steenverzameling van het hunebeddencentrum zijn er niet veel plaatsen waar honderden zwerfstenen bij elkaar liggen. Alle stenen rond de vindplaats van het meisje komen uit de omgeving en vormen een monument en een mooi landartproject, gemaakt door Derk den Boer. In een rode steen is een tekst gegraveerd: Gebroken Circel. De weg naar binnen in het labyrint van zwerfstenen nodigt uit tot bezinning op de essentie van het leven.

 

Het werk is een aanknopingspunt voor een historisch en archeologisch verhaal. Maar zwerfstenen dragen meer verhalen met zich mee zoals hun reisverhaal, over hoe zij tijdens de ijstijd hier terecht kwamen, over hunebedbouwers, over prehistorische werktuigen en hier dus ook over hedendaagse kunst.

 

 

In Franeker bezochten we  met Jan Zandleven het oudste werkende Planetarium ter wereld. Gemaakt door Eise Eisinga, die van beroep wolkammer was maar als hobby zich met sterrenkunde en wiskunde bezighield. Hij bouwde het Planetarium in zijn eigen huis tussen 1774 en 1781. Het is een indrukwekkend raderwerk van houten hoepels en schijven, met duizenden handgesmede spijkers als tanden.

Dat een slingerklok met negen gewichten het geheel aandrijft, ontgaat de meeste bezoekers, maar de broers Zandleven  vielen met de neus in de boter omdat  zij mochten helpen de gewichten op te trekken zodat de boel niet stil zou vallen. In museum Martena kwam de geschiedenis van Franeker in beeld. In imposante wand vol portretten van professoren vertelde over de tijd dat Franeker sinds 1585 een universiteit had (waar eerder genoemde Eise Eisinga toegang tot de bibliotheek had).
Enkele beroemde studenten waren René Descartes en Pieter Stuyvesant.
Mijn bibliotheekhart maakte een sprongetje bij het zien van de ronde xylotheek. Een xylotheek is een verzameling kistjes in de vorm van boeken, met in elk kistje een beschrijving van een boom en wat gedroogde blaadjes en vruchten.

Elk kistje is gemaakt van het hout van de betreffende boom en de rug is beplakt met de schors van de boom. Het was een populaire documentatiemethode en een instrument bij het maken van botanische studies op universiteiten. Er zijn drie xylotheken in Nederland waarvan die in Franeker met 158 kistjes de grootste is.

Ze zijn alle drie in opdracht van koning Lodewijk Napoleon aangelegd door de Duitse plantkundige en bosbouwer Alexander Schlümbach. De xylotheek werd in 1809 door de koning aan de universiteit geschonken. Jammer is dat 1811 de universiteit van Franeker werd opgeheven.

We sliepen in Sneek in een gloednieuw appartementencomplex (een oud pakhuis) waar we de tweede dag zelf onze maaltijd hebben bereid omdat we de vorige avond in restaurant deWalrus behoorlijk uitgepakt hadden met een zgn. Proeverij aangevuld met een heerlijke Rioja.

Op naar Groningen, maar eerst nog in Drachten naar Museum Dr8888 voor het 'Palet van het interbellum; Nederlandse kunst uit 1914-1945'  Werk van o.a. Paul Citroen, Theo van Doesburg, Leo Gestel, Charley Toorop en Jan Sluijters. Omdat er werk hing van Jaap Nieweg, een vriend van onze schilder Jan Adam Zandleven, hoopten we ook zijn werk tegen te komen, maar nee.
Leuk detail is dat het museum gevestigd is in een voormalig klooster en dat Ids daar vroeger godsdienstlessen heeft gevolgd.

Na een landelijke toer door Friesland met een bezoekje aan Lauwersoog omdat ik daar 17 jaar geleden op vakantie was en de lekkerste kibbeling aller tijden heb gegeten koersten we richting Groningen.
Maar eerst nog even bij de spraakmakende satellietschotels van Burum gekeken.

 In Groningen bezochten we uiteraard het Groninger Museum waar we onze aandacht vooral hebben gericht op 'Natural Beauty van Fra Angelico tot Monet' Het zijn stillevens en landschappen uit de 17e en 19e eeuw uit de collectie van de Duitse industrieel en tropenarts Gustav Rau. Deze collectie heeft hij in 2001 overgedragen aan UNICEF. In de toekomst wordt dit werk geveild en is de opbrengst voor UNICEF.
Natuurlijk zijn we net als vorig jaar gaan kijken bij de collectie Veendorp om op een afstandje waar te nemen dat er met bewondering naar de paddenstoelen van Jan Adam Zandleven werd gekeken. In de catalogus ontdekten we dat er nog een Zandleven in de collectie Veendorp zit.

In het Veenkoloniaal museum in Veendam  werden we op een beeldende manier teruggeworpen in de tijd en baanden ons een weg door het hoog boven ons uittorende veen, 'het bruine goud'.  Het personeel was vooral verguld met de expositie over 'De erfenis van Napoleon'.

In een keurig en groot hotel bij Delfzijl waren wij de enige gasten en alleen thuis. Speciaal voor ons kwam de eigenaar zondagmorgen een ontbijt verzorgen wat na een avondje uit toch iets te vroeg leek...

Tot slot weer terug naar Friesland om de voorstelling 'Mata Hari' te zien.
Over Mata Hari (Grietje Zelle) weten we dat ze familie is van de tweede vrouw van Jan Adam Zandlevens vader.

  

Eerst keken we rond in het Fries Museum in Leeuwarden waar ook een expositie over haar leven was. Vervolgens werden we in de theaterzaal overdonderd door de schoonheid van Tet Rozendal alias  Mata Hari. Haar stem, haar bewegingen, haar kinderlijke meisjesblik haar geraffineerde verleidingskunsten, haar onmacht en verdriet, zo knap gespeeld en zo ontroerend dat het even duurde voor we na afloop onze eigen stem weer vertrouwden.

Het was een week met een gouden randje!

Lezen en voorlezen

Lezen

Gisteren ging met de gedichtendag de poëzieweek van start. Ik weet nog hoe we in de bibliotheek Deventer op gedichtendag allemaal een  T-shirt droegen met daarop een zelf gekozen gedicht. Ik koos voor een gedicht van Herman de Coninck. Het boek van Kristien Hemmerechts: Taal zonder mij over haar overleden man, sprak me zo aan dat ik zijn gedichten ging lezen. Van de slechte kritiek op Taal zonder mij van Piet Gerbrandy (De volkskrant 17/11/1998) trok ik me niets aan waardoor ik schaamteloos mee kon kijken in een deel van het leven van Hemmerechts en De Coninck.

 De kritiek van destijds heeft er wellicht voor gezorgd dat ze enigszins opgewassen is tegen de kritiek die ze nu over zich krijgt uitgestort over het boek De vrouw die de honden te eten gaf.

Hoe dan ook, mijn belangstelling voor Hemmerechts en voor DeConinck was gewekt. Het gedicht op mijn shirt:

Er is hier. Er is tijd
om overmorgen iets te hebben achtergelaten.
Daar moet je vandaag voor zorgen.
Voor sterfelijkheid.

 De nationale voorleesdagen zijn morgen alweer voorbij. Voorlezen niet, dat krijgt in veel gezinnen, kinderdagverblijven, peuterspeelzalen en scholen een dagelijks vervolg, hoop ik...

In nieuwsuitingen van scholen en bibliotheken lees ik dat bijna iedereen zich blindelings laat leiden door het label: prentenboek van het jaar. Overal wordt dus Krrr...okodil voorgelezen terwijl bijvoorbeeld Boer Boris gaat naar zee veel meer zeggingskracht in tekst en illustraties heeft. Wat mij betreft is dat het Prentenboek van het jaar. En er is meer, veel meer moois. Kijk maar eens in de boekhandel en de bibliotheek!

2014

 

Na een boottocht over o.a. de Rijn, de IJssel, het IJsselmeer, een bezoek aan het Rijksmuseum en een prettige jaarwisseling op het IJ zijn we goed aan 2014 begonnen.
Een paar voornemens liggen er wel:

Atelier Acht zet de cultuurparticipatie voort met het accent op KIJK Wijhe en Theaters Olst-Wijhe.

Arial blijft vier keer per jaar verschijnen met de gebruikelijke interviews, ontmoetingen met musici, cabaretiers,  schrijvers en kunstenaars.
In 2014 besteden we meer aandacht aan cultureel erfgoed met de canon van Olst-Wijhe als uitgangspunt.
Tijdens de drukbezochte nieuwjaarsreceptie op 7 januari, vertelde de burgemeester over het 200-jarig bestaan van de buurtschap Marle en de rol die Marle heeft gespeeld bij het einde van de Franse overheersing, de Russische bevrijders en ( met een knipoog) aan het ontstaan van de monarchie.
In de canon worden de kozakken wel genoemd, maar Marle niet. Daarvoor moeten we een keer aan de bel trekken bij burgemeester Strien want het lijkt er op dat er een prachtig verhaal in zit waar we wat mee kunnen.

Een ander  voornemen is meer tijd vrij te maken voor het boek over Jan Adam Zandleven. Tot mijn vreugde en verassing is werk van Jan Adam verbonden met een onderdeel van de canon van Olst-Wijhe.

Dirk Hannema, kunstkenner en verzamelaar werd door zijn kunstzinnige moeder in contact gebracht met de kunstpedagoog H.P. Bremmer. Zij volgde cursussen esthetica bij Bremmer. Bremmer gebruikte originele kunstvoorwerpen als voorbeeld en stelde cursisten in de gelegenheid werk te kopen.
Zo kwam werk van Zandleven in handen van Dirk Hannema die zijn verzameling vanaf 1957 onderbracht op Havezate het Nijenhuis in Wijhe (Heino).
Vijf schilderijen van Zandleven  maken deel uit van de museumcollectie van De Fundatie.